Tərcümə ilə bağlı çox qəribə məlumat:

“Ruh əzmli, lakin bədən zəifdir” yox, “Vodka möhkəm, ət korlanıb”!

Tərcümə dünyasında bəzən ən sadə cümlələr belə gülməli səhvlərə səbəb ola bilir. Bu, xüsusilə ilk maşın tərcümə sistemlərinin “töhfə” etdiyi səhvlərdə əks olunur. 1950-ci illərdə Amerika Müdafiə Nazirliyi “Georgetown-IBM” adlı kompüterə “The spirit is willing but the flesh is weak” (“Ruh əzmli, ancaq bədən zəifdir”) cümləsini rus dilinə tərcümə etməyi tapşırır.

Orijinal İngiliscə: “The spirit is willing but the flesh is weak.”

Gözlənilən Rusca: “Дух бодр, плоть же немощна.”

Kompüterin çap etdiyi tərcümə (rus→ingilis): “The vodka is good but the meat is rotten.”

Bu gülməli tərcümə göstərdi ki, avtomatik tərcümə alqoritmləri – xüsusən də məcazi mənanı anlamayan sadə statistika-əsaslı modellər – sözləri kontekstdən çıxarıb ən sıx rastlaşdığı ekvivalentlərə əvəzləyir. “Spirit” (ruh) sözü “vodka” (spirtli içki), “flesh” (ət) sözü isə “meat” (ət yeməyi) ilə səhv­-üs­lubda əvəzlənərək tamamilə absurd cümlə yaranır.

Bu hadisə göstərdi ki,

1. Məcazi və idiomatik ifadələr – tərcümə proqramları üçün ən böyük “düşmən”dir.

2. Kontekst – insan tərcüməçi intuitiv anladığı, proqramın isə anlayıb tətbiq edə bilmədiyi incəlikləri daşıyır.

3. Keyfiyyətli redaktə – kompüter tərcüməsindən sonra mütləq peşəkar redaktor yoxlaması vacibdir.